AYŞE NUR ÇELİKEL 9/E 2576

                                  TARİHİN DİJİTALLEŞMESİ

Tarih, geçmiş zamanın incelenmesi bilimidir.[1][2][3] "Tarih", geçmişte yaşanan olayların incelenmesinin yanı sıra, bu olaylarla ilgili bilgilerin keşfi, toplanması, organizasyonu, sunumu ve yorumlanması ile ilgilenen disiplindir.[4][5]

 İnsan veya insan dışı farkı gözetmeksizin, yer ve zaman aralığının kestirildiği bir geçmiş zaman diliminde, sebep-sonuç ilişkisi kurup,[6] yazılı veya yazısız belge ve bulgular eşliğinde[7] bilgiler toplayan bir akademik disiplin olan tarih, herhangi bir bilim kümesine dahil edilmez; çünkü tarih, her alanın geçmişini inceleyebilecek kadar geniş bir disiplindir. Örneğin, antik çağlardan günümüze bilimin ve bilimsel bilginin evrimini ve gelişimini incelemek isteyen kişi "bilim tarihi"ne,[8] insanlığın dinî duygularını, düşüncelerini ve yeryüzündeki dinleri benzer ve farklı yönleri ile karşılaştırmalı olarak incelemek isteyen kişi "dinler tarihi"ne,[9] insanlık tarihi boyunca süregelen ve savaş olarak adlandırabileceğimiz silahlı olayları ve bunların toplumlar, kültürler ve ekonomiler üzerindeki etkisini araştırmak isteyen kişi ise "askerî tarih"e başvurur.[10]

 Tarihî inceleme, geçmiş zamandaki olaylara ilişkin tüm bilgilerin, olayların vuku bulduğu dönemin şartları göz önüne alınarak, mümkün olduğunca nesnel bir şekilde sunulması ile oluşur. Tarih, yaşanan olayların bir daha yaşanabilmesi gibi bir olasılık olmadığından, doğa bilimlerindeki gibi deney ve gözleme dayanmaz.

 Tarihin nihai amacı, insanın kendini tanımasıdır.[11] 20. yüzyıl tarihçisi R. G. Collingwood'un sözleriyle, "Tarihin değeri, insanın neler yaptığını, dolayısıyla insanın ne olduğunu bize öğretmesidir".[11] "Tarih" insanla başlar ve insanın bütün gelişim sürecini incelediği gibi dünyadaki değişimi de hafızasında taşır.

 Geçmişlerini hatırlayamayanlar, onu tekrar yaşamaya mahkûmdur.

— George Santayana (İspanyol-Amerikalı filozof ve yazar)

Dijitalleşme, günümüz dünyasında hemen her alanda olduğu gibi tarih araştırma ve yazım süreçlerini de derinden etkiledi. Tarih araştırmaları, dijitalleşme sayesinde bambaşka bir boyuta taşındı. Bu durum hem olumlu hem de olumsuz etkileri beraberinde getiriyor.Peki, dijitalleşme tarih araştırmalarını nasıl etkiliyor?

OLUMLU ETKİLER:

1. Kaynaklara Erişim Kolaylığı: Dijitalleşme sayesinde dünyanın dört bir yanındaki arşivlere, kütüphanelere ve kaynaklara internet üzerinden erişim mümkün hale geldi. Google Books, JSTOR, Europeana gibi platformlar sayesinde eski yazmalar, gazeteler ve belgeler kolaylıkla taranabilir hale geldi. Araştırmacılar, fiziki olarak seyahat etmeden birinci elden kaynaklara ulaşabiliyor.

2. Zaman ve Mekân Tasarrufu:Daha önce aylar süren kaynak tarama süreçleri, dijital arama motorları sayesinde saatler içinde tamamlanabiliyor. Özellikle anahtar kelimeyle arama yapma imkânı, geniş veriler içinde spesifik bilgilere hızlıca ulaşmayı sağlıyor.

3. Yeni Yöntem ve Analiz İmkânları :Dijital analiz araçları, tarihçilerin metin madenciliği, istatistiksel analiz veya görselleştirme gibi yöntemleri kullanmasını sağladı. Örneğin, dijital haritalar veya ağ analizi araçları, geçmişteki ticaret yollarını veya ilişkileri daha iyi anlamaya yardımcı oluyor.

4. Daha Geniş Yaygınlık:Dijital platformlar, araştırmaların daha geniş kitlelere ulaşmasını sağladı.Akademik makaleler, bloglar veya video içerikleri aracılığıyla tarih yazımı, yalnızca uzmanlar arasında değil, genel kamuoyunda da bir ilgi odağı haline geldi.

OLUMSUZ ETKİLER:

1. Bilgi Kirliliği ve Güvenilirlik Sorunları:Dijitalleşmenin en büyük sorunlarından biri, internetin herkesin bilgi paylaşmasına olanak tanımasıdır. Bu durum, doğrulanmamış bilgilerin ve yanlış tarih yorumlarının yayılmasına yol açabiliyor. Özellikle sosyal medyada tarihsel olaylarla ilgili manipülatif içerikler hızla yayılabiliyor

2. Bağlamdan Kopma Riski:Dijital ortamda bulunan bilgilerin parçalı yapısı, tarihî bağlamı göz ardı etme riskini artırabilir. Kaynakların dijitalleştirilmesi, bazen orijinal bağlamlarından koparak yanlış yorumlamalara neden olabilir.

3. Teknolojiye Bağımlılık:Araştırmacılar, dijital araçlara ve internet erişimine bağımlı hale gelmiş durumda. Bu durum, teknik aksaklıklar veya platformların erişim engelleri gibi sorunlarda çalışmaları aksatabiliyor.

4. Yüzeysellik Tehlikesi:Dijitalleşmenin hız kazandırdığı bir gerçek, ancak bu hız, araştırma süreçlerini yüzeysel hale getirebilir.Tarih, derinlemesine analiz gerektiren bir disiplin olduğundan, hızlıca ulaşılan bilgiler, detaylı bir değerlendirmeyi ihmal etme tehlikesi doğurabilir. Dijitalleşme, tarih araştırma ve yazım süreçlerini büyük ölçüde dönüştürmüştür. Olumlu etkileri, araştırmaların verimliliğini artırırken bilgiye erişimi demokratikleştirmiştir. Ancak bu süreçte bilgi kirliliği, bağlamdan kopma ve yüzeysellik gibi olumsuz etkilerle de karşılaşılmaktadır.Tarihçilerin bu yeni dönemde eleştirel bir yaklaşımla dijital araçları kullanmaları ve geleneksel yöntemlerle dijital yöntemleri dengeli bir şekilde harmanlamaları gerekmektedir.

BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM

HAZIRLAYAN:AYŞE NUR ÇELİKEL 9/E 2576